जीवनशैली

गिर गाईको डेयरी फार्म स्थापनाको लागि विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन

गिर गाईको डेयरी फार्म स्थापनाको लागि विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन

गिर गाईको डेयरी फार्म स्थापनाको लागि विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन
परिचय

दुग्ध व्यवसाय साना/सीमान्त किसान र कृषि मजदुरहरूको लागि सहायक आर्थिक लाभको एक महत्त्वपूर्ण स्रोत हो।गिर  गाई पालन बाट  A2 दूध  उत्पादनका  अतिरिक्त, पशुको मलले माटोको उर्वरता र बाली उत्पादनमा सुधार गर्न जैविक पदार्थहरू आपूर्ति गर्दछ। अतिरिक्त चारा र कृषि उप-उत्पादनहरू जनावरहरूलाई खुवाउन लाभदायक रूपमा प्रयोग गरिन्छ। कृषि सामान्यतया मौसमी हुने भएकाले दुग्ध व्यवसाय मार्फत धेरै व्यक्तिलाई वर्षभरि रोजगारी खोज्ने प्रष्ट अवसर हुन्छ। डेयरी फार्मिंग को लागी स्कोप नेपालको सन्दर्भ मा यो धेरै दिगो र लाभकारी ब्याबसायको को रुपमा लिइएको छ।  नेपाल मा बिगत ४० बर्ष यता A2 दूध उत्पादन शून्य मा झरेको अबस्था छ।यो भनेको अब को नयाँ पुस्ता को लागि र हाल कोअबस्था मा स्वास्थ्य क्षेत्रमा गम्भीर चुनौती सृजना भएकोछ।  यसै बिषय लाई मध्येनजर गर्दै मैले यो कदम चालेको यहाँ हरु लाई अवगत गराउन चाहान्छु।यो देश प्रती माया भएका जो कोहि पनि नेपाल आमा का सच्चा सपूत संसार का विभिन्न देश मा छरिएर रहनु भएका नेपाली दाजुभाइ हरुलाइ नेपाल मा A2  Beta-casin दूध  उत्पादनको लागि गिर गाई पालन ब्याबसाय लगानी का लागि आव्हान गर्दछु । A2 दूध उत्पादन बढाउनको लागि एक अविश्वसनीय अवसर  सम्भाव्यता छ। बिगत १० बर्षदेखी मैले आफ्नो ब्यक्तिगत तर्फ बाट बिस्तृत गहन अध्यन गर्दै आइरहेको छु।यो राष्ट्रिय महत्व  को बिषयबस्तु सङ्ग सरोकार राख्ने स्वास्थ्य क्षेत्र गर्ने गम्भीर चुनौती हो। DESI नस्ल संरक्षण नेपाल ठूलो विविध गाईवस्तुको आनुवंशिक स्रोतहरूको घर हो। यी गिर  नस्लका गाइहरू विशेष रूपमा नेपालको तराइ क्षेत्र  उष्ण -जलवायु परिस्थितिहरूमा अनुकूल हुन्छन् र हाम्रो प्राचीन इतिहास कृषि पशुपालन मुख्य पेसा रहदै आएको र जुरो भएका गाई हरु पाल्ने प्रचलन अहिले पुर्ण रुपमा लोप भएको कारण यस्ले स्वास्थ्य को गम्भीर चुनौती सामना गर्नुपरिरहेको सर्बबिदितै छ।  नेपाल मा देशी गाईको सङ्ख्या  शतप्रतिशतले घटेको छ । नस्ल घट्नुका कारणहरूमा विदेशी नस्लहरूसँग क्रस प्रजनन, आर्थिक रूपमा कम व्यवहार्य, उपयोगिता गुम्ने, बथानको आकारमा कमी र कृषि सञ्चालनको ठूलो मात्रामा यान्त्रीकरण समावेश छ। स्वदेशी नस्लहरूलाई भविष्यमा आनुवंशिक बीमा, वैज्ञानिक अध्ययन, हाम्रो इकोसिस्टम, सांस्कृतिक र नैतिक आवश्यकताहरू र भविष्यमा ऊर्जा स्रोतहरूको एक भागको रूपमा संरक्षण गर्न आवश्यक छ। गाईवस्तुका स्वदेशी नस्लहरूमा विभिन्न विशिष्ट विशेषताहरू छन् जस्तै HSP70 जीन परिवारमा अद्वितीय आनुवंशिक भिन्नताको उपस्थिति, 'थर्मोमिटर जीन' बोक्ने र गाईको दूधमा A2 एलेलिक भेरियन्टको उपस्थिति, जसले तिनीहरूलाई उष्णकटिबंधीय मौसममा राम्रोसँग अनुकूल बनाउँछ। संरक्षणमा आनुवंशिक क्षमताको स्तरोन्नति (सुधार) र भविष्यमा प्रयोगको लागि नस्लको व्यवस्थापन समावेश छ। स्वदेशी गाईवस्तुको प्रभावकारी व्यवस्थापनमा पहिचान, विशेषता, मूल्याङ्कन, दस्तावेजीकरण र संरक्षण आबस्यक छ। भविष्यको रणनीति आनुवंशिक सुधार र संरक्षण संयोजन गर्न हुनुपर्छ। विश्वको बढ्दो जनसङ्ख्याको वरिपरि बढ्दो उपभोक्ता मागहरू अर्थात् सरसफाइ र गुणस्तरका साथ पशुबाट व्युत्पन्न खाद्य उत्पादनहरूको माग द्रुत रूपमा बढ्दै गएको छ। तर, व्यावसायिक खाद्यपदार्थ उत्पादनको सट्टा देसी गाईको संरक्षण पनि धेरै महत्त्वपूर्ण छ। त्यसैले दिगोपनका साथ अधिक उत्पादन र नाफा कमाउने नयाँ बायोडायनामिक खेती प्रणालीहरू अभ्यास गर्नुपर्छ: एजोला: सम्भावित पशुधनको दानाको रूपमा स्वदेशी दुग्ध नस्ल गिर यस जातलाई भदावरी, देशन, गुजराती, काठियावारी, सोर्थी र सुरती भनिन्छ। गुजरातको दक्षिण काठियावाडको गिर जंगलमा उत्पत्ति भएको महाराष्ट्र र छेउछाउको राजस्थानमा पनि पाइन्छ। छालाको आधारभूत रंगहरू गाढा रातो वा चकलेट-खैरो प्याचहरू वा कहिलेकाहीँ कालो वा विशुद्ध रातोसँग सेतो हुन्छन्। सिङहरू विशेष रूपमा घुमाउरो हुन्छन्, जसलाई 'आधा चन्द्रमा' देखिन्छ। दूध उत्पादन प्रति स्तनपान २०००-३५५० किलोग्राम सम्म हुन्छ। यो नस्ल यसको कठोरता र रोग प्रतिरोध को लागी परिचित छ। उत्पादन प्रविधि परियोजना स्थान देसी गाईको संरक्षण हुने ठाउँमा देसी गाई फार्म स्थापना गरिनेछ । 

आवास 
कम लागतमा फलामका स्तम्भहरू स्थापना गरी ग्याल्भेनाइज्ड जस्ताको छानाको घर निर्माण गरिनेछ। भुइँ र छेउको पर्खाल कंक्रीट सामग्रीबाट बनाइनेछ। गाईको लागि औसत फ्लोर स्पेस - 55 sq.ft र बाछाबाच्छी का लागि  - 20 sq.ft। दाना र चारा ब्याबसाय सुनिश्चित सिँचाइ सुविधा भएको उर्वर भूमि उपलब्ध छ ताकि घाँस बाली सफलतापूर्वक उब्जाउन सकियोस् र वर्षभरि पशु आहारको लागि प्रशस्त राम्रो गुणस्तरको हरियो चारा उपलब्ध गराइनेछ। 
पानी
 पशुले पिउने र सरसफाई, धुलाई आदिका लागि राम्रो गुणस्तरको ताजा पानी उपलब्ध छ। 
श्रम 
श्रमको इमानदार, आर्थिक र नियमित आपूर्ति उपलब्ध छ। 
पशु चिकित्सा 
 परियोजना प्रस्तावित संस्थामा अनुभवी भेटेरिनरी डाक्टर कार्यरत छन् । 
बजार सम्भावना 
नेपालमा दूध खपतको ढाँचा: तरल दूध २६%, घिउ १८%, मक्खन २.५%, दही ३%, खुआ १.५%, दुधको धुलो , चिज २% र अन्य उत्पादनहरू १.६%। अधिकांश नेपाली  जनताले दूध खपत गर्छन्।
img
लेखकको बारेमा

Bodha Online

प्रतिक्रिया

इमेल ठेगाना गोप्य राखिनेछ । * चिन्हले अनिवार्य राख्नुपर्ने विवरण जनाउछ ।